Isontwerp.nl

Een titel voor je proefschrift

Vaak is het moment dat je PhD bijna is afgerond ook het moment dat je je besteft: ik moet nog een titel voor de thesis bedenken! Meestal is het resultaat een lange wetenschappelijke kop, die zo nauwkeurig mogelijk beschrijft wat je hebt gedaan. En dan wil je een gaaf ontwerp, dus vraag je aan je ontwerper:

Beste ontwerper, mijn proefschrift is klaar! Kun je alsjeblieft een geweldige typografische omslag maken? Dit is de titel:

Misschien slaagt de ontwerper er op de een of andere manier in. Ik zeg dit met een knipoog: Een lange titel betekent niet automatisch dat een mooie cover niet kan. Maar het had er zoveel beter uit kunnen zien (en functioneren) als het proefschrift deze titel had gekregen:

How to design a thesis cover?
 

Van lang naar kort

Na al die jaren hard werken verdient je proefschrift een goede titel, net zoals het een prachtige omslag waard is. Mijn advies: zorg voor een titel die matcht met jouw professionaliteit. Een titel die laat zien dat je tot de kern kunt komen. Houd het kort.

Maar een goede thesis titel komt (meestal) niet 'zomaar' bij je op. Fijn dat je daar een strategie op kunt los laten. Zodat jouw cover pakkend wordt.

In onderstaande afbeelding zie je een voorbeeld van een omslagontwerp waarbij de proefschrift titel is aangepast. Op het laatste nippertje én met hulp van (de partner van) ondergetekende. Van lang naar kort. Van saai naar interessant. En van praktisch onmogelijk om mooi vorm te geven - in combinatie met de gewenste illustratie- naar een charmant en compleet omslag ontwerp.

Hieronder lees je hoe je jouw tintelende thesis titel kunt bedenken.

Wat wil je bereiken? En wie?

Laten we inventariseren voor wie je proefschrift is bedoeld. Met andere woorden: Wie is de doelgroep?
Je kunt hierbij denken aan:

• jijzelf
• je universiteit
• je vrienden en familie
• (oud-) collega's
• (nieuwe) wetenschappelijke relaties
• potentiele kopers? Ga je het boek uitgeven in de boekenwinkel?

Bovenstaande doelgroepen kunnen invloed hebben op de 'tone of voice' van de titel.

Het kan zijn dat je beredeneert dat, omdat je publiek heel erg wijs is, of nog niet bekend met het onderzoek, je daarom een erg genuanceerde (lange) titel nodig hebt. Of omdat op die manier duidelijk wordt uitgelegd wat je hebt gedaan.
Die gedachte klopt niet. Want:

Wat is het doel van de titel?

Antwoord: Opvallen! De titel van het boek is het eerste wat mensen zien. Of dat nu leken zijn, of professionals. De titel geeft het de eerste indruk van je boek. Een goede, krachtige titel kan veel voor je doen:

1. Je laat je expertise zien
2. Je creëert nieuwsgierig naar de inhoud
3. Je roept bewustwording op, of
4. Je roept een vraag op
5. Jouw boek ziet er mooi uit - dat oogst waardering én interesse
6. Je proefschrift valt op tussen de rest
7. Bij een handelseditie van je proefschrift zorgt een scherpe titel zelfs dat mensen
   • het boek oppakken,
   • geïnteresseerd raken
   • en het kopen

Wat wil jij dat de titel teweeg brengt?

Aandacht trekken

Een krachtige titel trekt de aandacht. En de titel van je proefschrift mag 'teasen'. Want je wilt interesse wekken bij de experts in jouw vakgebied. Je wil dat mensen het boek openslaan. En je wilt dat je familie en vrienden begrijpen waarom je het afgelopen jaar zo vaak afwezig bent geweest. Daar moeten ze in ieder geval de samenvatting voor lezen! Voordelen van een pakkende en korte titel:

• Het zorgt ervoor dat je publiek je boek wil inzien. Een titel heeft dus niet de taak om genuanceerd het hele verhaal uit te leggen. Je wil juist interesse opwekken voor het verhaal in je boek. De titel laat jouw boek opvallen. Zodat er nieuwsgierigheid ontstaat en de ‘behoefte om te lezen’ wakker wordt gemaakt.
• Je komt tot de kern en weet te inspireren
• Je laat zien dat je een expert bent. Immers, het hoogste niveau van begrip is het vermogen om to-the-point te communiceren.

Een mooi omslagontwerp

En dan is er nog een pluspunt; Een goede titel ziet er cool uit. En het is leuk om te ontwerpen.

Ruimte in je ontwerp

Er is niet veel ruimte. De afmeting van een standaard proefschrift is 17 x 24 cm. De gemiddelde witruimte rondom, voor een goed uitziend design is 2 tot 2.5 cm wit boven & buiten en 2.5 tot 3 cm wit onder, wat resulteert in een bladspiegel van 12 x 19,5 cm.

Dat is minder dan een half A4tje. Voor een afbeelding, je naam, én een titel met subtitel.
In zo'n klein gebied werkt een korte titel uiteraard veel beter dan de lange zin aan het begin van deze blog. Een ondertitel om meer van de context uit te leggen mag best wat langer zijn, omdat de lettergrootte daarvan een stuk kleiner is. Bijvoorbeeld:

Meer mogelijkheden

Het werken met een korte, fijn alitererende titel is erg leuk voor de ontwerper, omdat er meer ruimte is om te spelen met de typografie en compositie. Bijvoorbeeld wanneer de titel in een illustratie wordt geplaatst. Een titel kan zelfs onderdeel zijn van de illustratie.

En zoals eerder genoemd: een korte titel betekent dat je je onderzoek kunt ‘vertalen’ naar een begrijpelijke kernvraag of zin die de aandacht trekt. Dat maakt het voor de ontwerper ook gemakkelijker om een beeld van je onderzoek te krijgen. Een goede titel zorgt voor inspiratie.

Een verrassende zin of to-the-point titel is inspirerend en leuk om te ontwerpen:

Hoe pak je het aan?

Een korte en pakkende titel creëert inspiratie voor zowel de ontwerper als de lezers. En een goede vondst kost tijd. Dus hopelijk ben je op het moment dat je dit leest nog niet helemaal klaar met het manuscript. Want je kunt het beste vroeg beginnen. 

Stel de juiste vragen

Je wil de aandacht trekken met het omslag. De vragen die je jezelf moet stellen om tot een goede titel te komen zijn daarom:

• Wat is de algemene verklaring of vraag aan de basis van je onderzoek?
• Wat is het hoofdonderwerp waaraan je hebt gewerkt (dat kan zelfs maar één woord zijn)?'
• Is er een pakkende metafoor of
• is er een verrassende zin die je kunt gebruiken voor de context van je werk?

Een compacte ondertitel kan eventueel wat achtergrondinformatie toevoegen.

Maak een statement

Genuanceerd zijn is een zeer goede eigenschap voor een onderzoeker. Maar het helpt je niet bij het bedenken van een goede boektitel. Hiervoor zijn andere eigenschappen belangrijker.

• Het lef om minder genuanceerd te zijn.
• De moed om gedufde uitspraken te doen.
• Het vertrouwen om een statement te maken.

Hoe eng het ook mag lijken, je bent niet de enige. Voel je gesterkt in het besef dat velen jou zijn voor gegaan, ook al lijkt dat niet zo. En ook al vind je professor het wat lastig.

Neem de tijd

Hierboven had ik het over het vertrouwen hebben om een statement te maken. Om in feite tegen je natuurlijke neiging om genuanceerd te zijn in te gaan. En dat is precies de reden om over je titel na te denken lang voordat je hem naar de leescommissie stuurt. Omdat onderzoekers graag genuanceerd zijn, moet je waarschijnlijk flink doorzetten om het voor elkaar te krijgen.

Je leidinggevenden, en waarschijnlijk ook jijzelf, moeten aan het idee wennen. Dat kost tijd.

En dat geldt ook voor het bedenken van een goede korte en pakkende titel. Net als de meeste dingen in onderzoek, heeft ook dit tijd nodig om zich te ontwikkelen.

Begin in jaar 2 of 3 van je onderzoek alvast na te denken over je titel. Zo geef je jezelf de tijd om het te laten rondcirkelen in je hoofd. Ook geef je jezelf de kans om iets te vinden dat precies past.

Schakel tijdig hulplijnen in

Natuurlijk verwacht niemand dat jij (of je professor) een gave hebt voor het bedenken van korte titels. Daarom laat je je creatieve vrienden/familie met je mee denken. Laat anderen je helpen. Leg je onderzoek zo goed mogelijk aan hen uit en vraag om hulp. Creatieve mensen hebben vaak ook 'iets' met taal. Vraag eens rond.

Zorg ervoor dat je je hulptroepen er vroeg bij vraagt. Gewoon, meteen als je begint met erover na denken. Dus in het tweede of derde jaar van je onderzoek. Soms kan je ontwerper (of haar partner in mijn geval) helpen, maar dat is waarschijnlijk een beetje laat in het spel…

Dus wat doe je?

• Begin ver van tevoren na te denken over je titel.
• Vraag hulp aan (andere) creatieve geesten en houd brainstormsessies.
• Stel de juiste vragen. (Algemene verklaring? Hoofdonderwerp? Metafoor? Vraag?)
• Schrijf alle opties op, laat het rusten en pak het later weer op.
  Pak het in ieder geval weer op. En denk er nog eens over na. Totdat je de korte en pakkende titel hebt.
• Wees moedig. Wees gedurfd. Heb vertrouwen.
• En houd voet bij stuk

Wees gerust. Het resultaat is het waard!

Isontwerp maakt kunst van meesterwerken

Ilse Schrauwers is grafisch ontwerper, illustrator, conceptdenker, natuurliefhebber, en bomenplanter. En sinds 2012 gespecialiseerd in het ontwerpen van proefschriften en (jubileum)boeken.