Hoe kan ik een internetplaatje gebruiken?
Ik krijg wel eens de vraag of je een afbeelding van internet kunt gebruiken voor bijvoorbeeld een proefschrift. Mijn antwoord daarop is voor een deel ook relevant voor online gebruik van een gevonden plaatje. Het bestaat uit 2 vragen.
1. Heb je toestemming voor gebruik van het plaatje?
Je mag niet alle online afbeeldingen zomaar gebruiken. Niet voor in je proefschrift, en niet op je social media. Dat het op internet staat, is geen vrijbrief. Want de maker van het plaatje is eigenaar van de afbeelding en kiest waar de afbeelding voor gebruikt mag worden. Hieronder laat ik zien hoe je daar op een eerlijke - en aardige - manier mee omgaat.
Er zijn sites waar je rechtenvrije afbeeldingen kunt downloaden (hierover later meer). Een voorbeeld is freepik.com. Als je daar een lidmaatschap hebt, hoef je geen vermelding te plaatsen. Betaal je niet, dan heb je minder opties en ben je wél verplicht om te laten zien waar je de afbeelding vandaan hebt.
Zo is dat óók ongeveer voor die toffe afbeelding 'van Google'. Je betaalt (indien gevraagd) en verwijst naar de maker, of je gebruikt het plaatje niet.
Ontdek wie de maker is.
Voor alle helderheid: De verwijzing "Plaatje van google" slaat - bot gezegd - nergens op.
Klik eens op dat google plaatje. Redelijke kans dat je bij de website van de maker uitkomt. Of doe een 'imagesearch' via google. Klik 1 voor 1 op die plaatjes. Zo kom je vást uit bij degene die dat toffe beeld heeft bedacht en gemaakt!
Vraag vervolgens de maker of het ok is dat jij het plaatje voor [doel] gebruikt. Een antwoord kan 3 kanten opgaan:
1) Ze willen worden betaald voor het gebruik van hun beeld. 2) Ze zeggen dat ze er NIET ok mee zijn. Dat is hun volste recht. Dus betaal je hen, of zoek je naar een ander plaatje. Of je maakt zelf iets origineels. 3) Ze gaan akkoord! De maker heeft altijd recht op naamsvermelding. Ook als je betaalt. Dus plaats je hun naam / website bij het plaatje. En als je het online gebruikt; inclusief een klikbare link.
In ieder geval wil ik je meegeven: Als jij de maker noemt, is het meer wederkerig. De maker helpt jou aan een tof plaatje, en jij helpt de maker met een klein beetje zichtbaarheid.
Check deze site om meer te weten over auteursrechten (copyrights).
Ben jij Super Mega Blij met de toezegging dat je een plaatje mag gebruiken?
Laat het de maker weten met een kaart!
2. Is het plaatje groot genoeg?
Dit gaat over de kwaliteit van de afbeelding. Een standaard afbeelding op internet is vaak slechts 72 ppi. Ppi staat voor Pixels Per Inch. Meer weten over (het opslaan van) pixels? Lees mijn blog over pixel en vector plaatjes.
Dat het plaatje zo klein is, zorgt ervoor dat het niet te veel bytes in beslag neemt en de website snel is. Maar een scherpe afbeelding voor een gedrukt boek of poster of kaartje heeft tussen 225 en 300 ppi nodig
Bij het vergroten van een afbeelding, vergroot je iedere afzonderlijke pixel. Daar wordt het - zeker bij een klein plaatje - niet mooier van. Dat wil zeggen dat je een standaard internetplaatje alleen redelijk kunt inzetten als je het NIET groter maakt. Daardoor moet het plaatje dat je download al best van flink formaat zijn, om het voor drukwerk te gebruiken. Hoe meer pixels, hoe scherper de afbeelding.
Tip 1: Met google image search kun je soms eenzelfde plaatje vinden in een groter formaat.
Tip 2: Zelf plaats ik zulke afbeeldingen eerst in een Photoshop bestand van 300 ppi. Zo zie ik vanzelf hoe klein het 'in het echt' is. Vergroten is (meestal) geen optie*, daar wordt het plaatje onscherp en ‘gebrokkeld’ van. Maar als het al een grote afbeelding is, kun je die met behulp van Photoshop wél in lengte x breedte verkleinen – met behoud van de pixels. Dan kun de afbeelding dus kleiner en scherper afdrukken!
*Binnenkort is er waarschijnlijk meer mogelijk met AI. Maar dan verwijs ik je nogmaals naar punt 1!
Gratis plaatjes, rechtenvrij.
Liever niet mailen naar makers? Gebruik dan afbeeldingen van sites met zogeheten rechtenvrije afbeeldingen, in plaats van een gestolen 'plaatje van google'.
Soms heb je een lidmaatschap nodig, soms niet, om deze afbeeldingen te gebruiken zonder vermelding. Daar is de maker mee akkoord gegaan. Maar zelfs dán is het voor de maker wel enorm fijn als je hen tóch vermeldt. (Zie het als een blijk van dank voor het toffe gratis plaatje). Naast rechtenvrij, zijn deze afbeeldingen beter geschikt om af te drukken - als je ze met genoeg ppi kunt opslaan.
Enkele voorbeelden van zulke sites met rechtenvrije afbeeldingen zijn:
freepik, pixabay, pexels, unsplash, freeimages of dreamstime
Vermeld ook hier [Naam Maker via Website] van de afbeelding
Wil je nog meer tips? Check dan mijn 5 tips voor promovendi!
Belangrijke disclaimer: Ik ben een ontwerper en illustrator. Ik schrijf vanuit mijn eigen ervaring en heb mij voor dit blog een beetje extra ingelezen in auteursrecht. Maar ik ben géén jurist. Je kunt bovenstaande tekst niet gebruiken als basis voor een rechtzaak o.i.d. Ik vind het fijn als je het mij laat weten als er iets niet klopt, of als je iets wil aanvullen.
Isontwerp maakt kunst van meesterwerken
Ilse Schrauwers is grafisch ontwerper, illustrator, conceptdenker, natuurliefhebber, en bomenplanter. En sinds 2012 gespecialiseerd in het ontwerpen van proefschriften en (jubileum)boeken.