Ontdek het verschil tussen pixels en vectoren
Wil je een digitale foto groter maken voor je PhD thesis? Of maak je grafieken en plots en wil je deze afbeeldingen opslaan voor je artikel? (Spoiler alert: het format voor journals is NIET goed genoeg voor je proefschrift!)
Zorg er altijd voor dat de originele afbeeldingen ‘groot genoeg’ zijn opgeslagen. Zodat ze uiteindelijk ook mooi kunnen worden afgedrukt in je proefschrift. Hiervoor is het belangrijk te weten of je te maken hebt met pixels (en hoeveel pixels) of met vector plaatjes.
Misschien herken je deze termen wel, maar weet je niet precies wat het verschil is. Met die reden schrijf ik deze blog.
Pixels
Wat is een pixel?
Stel je voor dat je een raster van allemaal vierkantjes over een foto legt. De afbeelding wordt op die manier in verschillende blokjes opgedeeld. Elk blokje is 1 pixel. En alle pixels samen vormen het beeld. Dit raster kan héél fijn zijn – zoals bij drukwerk. Of veel grover – zoals bij de meeste plaatjes op het internet. Dat wordt aangegeven door PPI: Pixels per Inch. Hoe meer pixels per inch, hoe scherper de afbeelding.
Digitale foto's bestaan altijd uit pixels. Je kunt in de camera vaak het bestandsformaat kiezen. Of hoe groot de bestanden mogen zijn. Hoe meer pixels = hoe groter /zwaarder het bestand.
Als illustrator werk ik digitaal ook veel met pixel bestanden voor bijvoorbeeld een proefschrift omslag ontwerp. Omdat je in een pixel bestand technisch mooie effecten kunt genereren. Dan zorg ik er altijd voor dat het formaat in cm groot genoeg is. Ook werk ik in verschillende lagen zodat ik altijd nog aanpassingen kan doen aan het originele bestand. En natuurlijk maak ik gebruik van voldoende pixels per inch.
Een veel gebruikt programma, speciaal voor pixel bestanden, is Adobe Photoshop. 
Figuren en grafieken opslaan voor drukwerk - Pixelbestanden
De figuur bij het artikel dat je instuurt naar het journal is te klein en bevat te weinig pixels voor in je proefschrift. Heb je de afbeelding verkleind en is het bron bestand (waarmee je begon) weg? Super jammer. Want dan zijn de pixels voor altijd verloren. Je kunt een verkleind plaatje NIET 'vergroten' naar een afbeelding met meer ppi. Theoretisch zijn er opties, maar je maakt de afbeelding er niet scherper mee.
En wat verkleinen betreft: steeds als je een bestand als .JPEG opslaat, haal je pixels weg uit het origineel. JPEG verkleint steeds opnieuw het bestand.
Wil je een goed, scherp figuur en heb je alleen maar de optie om het als pixels op te slaan?
- Sla je afbeeldingen altijd 2 maal op: 1 keer voor het journal, en 1 keer (groter en meer ppi) voor je proefschrift.
- Gebruik voor je thesis het bestandsformaat .TIFF.
- Zorg ervoor dat een figuur voor in je proefschrift zo'n 10x15 cm groot is, en 225 pixels per inch (of meer) bevat.
- Voor een omslag (voorzijde) afbeelding moet het plaatje op ware grootte scherp worden opgeslagen: minimaal 17,6 cm x 24,6 cm 225 ppi of hoger
Sla een belangrijke foto of afbeelding dus altijd zo groot mogelijk op als .TIFF. Verkleinen kan altijd nog. En dan sla je de verkleining op als kopie.
Vectoren
Een vector afbeelding staat he-le-maal los van pixels. En dat is GOED. Want een vector werkt heel anders. Op basis van wiskundige formules worden punten, lijnen en curves vastgelegd. Er is een startpunt van een lijn, een richting, en een eindpunt. Niets is wazig, alles is altijd scherp. Het is pure wiskundige data.
En die data is schaalbaar. Tot in het oneindige kun je het vergroten of verkleinen. Dus hoe groot je je vector graph ook maakt, deze blijft altijd scherp. En is dus heel mooi af te drukken in je proefschrift.
Een programma dat gebruik maakt van vectoren (en waar je ook mee kunt tekenen) is Adobe Illustrator.
Hieronder een voorbeeld van een figuur die je op wil slaan als vector: 
Figuren en grafieken opslaan voor drukwerk - Vectorbestanden
Gelukkig is het mogelijk om je grafiek (scatterplot, staafdiagram, etc.) op te slaan als vector. Liever vector dan pixels voor de layout van je proefschrift, want een vector afbeelding is altijd scherp. Het handigste is het, als je dat meteen doet als je er toch mee bezig bent. Sommige klanten moeten dat aan het eind van hun PhD nog doen: en dan is het veel terug-zoek-werk, navragen, en opnieuw uitdraaien. Sla je bestanden dus óók op als vector bestand, waar mogelijk. Stuur het pixelige kleine plaatje naar het journal als ze dat wensen, en houd een tweede vector versie apart voor je proefschrift.
Zorg er voor dat dit vector bestand gelezen kan worden door een Adobe programma, niet alleen door je analyse-software! Het meest algemeen inzetbare bestandsformaat is .EPS. Ook PDF is mogelijk, maar dan is het belangrijk om de manier van opslaan goed uit te zoeken (een pdf kan ook pixels worden). Een .EPS is altijd vector. En dat blijft scherp.
Het leuke van zo'n vector bestand is, dat je achteraf nog zaken kunt aanpassen. Je kunt bijvoorbeeld de staafdiagrammen omkleuren naar het kleurenpalet van je proefschrift. Dit geeft een super mooi effect in je gedrukte thesis!
Dus wat is het verschil tussen een pixel of vector plaatje?
Het draait uiteindelijk allemaal om de schaalbaarheid van de afbeeldingen. Een vector bestand kun je oneindig vergroten. En is na het opslaan nog goed aan te passen. Het aanpassen en vergroten van een Pixel plaatje is veel lastiger: de pixels worden per stuk vergroot. En in een standaard plaatje zijn de pixels samen 1 geheel: het is lastig om onderdelen van de afbeelding aan te passen.
Van pixel naar vector?
Zodra je een afbeelding opslaat als een pixelbestand (bv. .JPEG of PNG), zijn het pixels geworden. En het is NIET mogelijk om van een pixel-plaatje een vector afbeelding te maken, door het op te slaan met een vector-extensie. Een pixel is een pixel, en geen vector, óók al sla je die pixels op in een .eps document. En áls het omzetten wel mogelijk is, is dat veel werk. En het wordt er over het algemeen niet mooier van. Dus wees voorzichtig! Ook al is het heel gemakkelijk om een vector bestand op te slaan als pixel-plaatje - andersom lukt dat niet.
Vergroten van een afbeelding: pixel vs vector
Een ‘internet plaatje’ - gedownload van mijn site, heb ik opgeslagen op ~ 3.5 x 3.5 cm, of 100x100 pixels. Ik vergroot het naar ~ 17.5 x 17.5 cm (ongeveer de breedte van je proefschrif). Dan worden de afzonderlijke pixels ieder 5 maal vergroot. Photoshop bedenkt daar zelf vaak nog wat pixels 'bij'. Dat maakt het geheel nog minder scherp. Hieronder zie je het resultaat. (Niet mooi).
Onderstaande tekening is in vectoren gemaakt voor een proefschrift omslag. Deze kan ik uitvergroten tot o.a. behangformaat, zonder verlies van scherpte. Elke lijn of vulling kan nog van kleur veranderen.
Voorbeeld van de illustratie, opgeslagen als (pixel) PNG voor internet:
En AI dan?
Op moment van schrijven (augustus 2024) is AI erg in ontwikkeling op dit gebied. Dus wellicht is een pixel bestand in de toekomst wel eenvoudig om te zetten naar vector. En momenteel draait er een Adobe Photoshop versie die de pixels er gewoon bij maakt als je een klein plaatje vergroot. Ik ben er zelf nog niet happy mee, vind de resultaten nog niet zo mooi. Maar het komt eraan. Dat je straks een kleine afbeelding gewoon naar een groot formaat kunt omzetten. Dan wil ik je hiervoor wel wijzen op punt 1 in deze blog van mij over internetplaatjes. En voor mijn visie op AI (of gebrek daaraan) kun je dit stukje lezen.
Hoe bewaar je de figuren voor je proefschrift?
Oplaan van foto's, illustraties, internetplaatjes, alles gemaakt met pixels:
Zorg ervoor dat foto's en andersoortige pixel bestanden meteen in het begin op goede grootte en op 225 ppi of hoger als .TIFF worden opgeslagen. Stel de camera in op het TIFF formaat of RAW (nog groter en te openen met o.a. Photoshop). Alleen JPEG als optie? Ga dan voor het grootste formaat in MBs of megapixels en zet de figuur om naar .TIFF op je computer.
Opslaan van grafieken; graphs, plots, staafdiagrammen, lijntekeningen, etc:
Het is mijn advies om altijd vector extenties te gebruiken voor het opslaan van je grafieken. Vector blijft scherp en is nadien nog aan te passen. Sla je vector bestanden op in het algemeen inzetbare .EPS formaat.
Wil je nog meer tips? Lees dan mijn blog met 5 tips voor de promovendus!
Isontwerp maakt kunst van meesterwerken
Ilse Schrauwers is grafisch ontwerper, illustrator, conceptdenker, natuurliefhebber, en bomenplanter. En sinds 2012 gespecialiseerd in het ontwerpen van proefschriften en (jubileum)boeken.